آفات مرکبات
تریپس مرکبات
آفت تریپس مرکبات دارای دو جنس نر و ماده است که هر دو جنس بالدار به رنگ زرد با لکه‌های تیره و شاخک‌های بند دار هستند. پراکندگی و خسارت: با تغذیه از شیره گیاهی ایجاد زخم‌های حلقه‌ای اطراف محل اتصال دم میوه، ایجاد حالت چرمی و دفرمه و پیچیده شدن و ایجاد نوارهای نقره‌ای روی سرشاخه‌ها و برگ‌های جوان و ایجاد حالت جارویی در سرشاخه‌ها. آفت تریپس مرکبات بیشتر در باغات جنوب و برخی از نواحی شمالی کشور مشاهده میشود.زمستان گذرانی آفت تریس مرکبات به صورت تخم در داخل بافت‌های گیاهان روی سرشاخه‌های جوان و داخل میوه‌ها انجام میشود. پوره‌ها برای تبدیل شدن به حشرات کامل در داخل برگ‌ها و لابلای علف‌های خشک زندگی میکنند و هر دو تا سه هفته یکبار یک نسل ایجاد میکند.
مدیریت و کنترل آفت تریپس در مرکبات
سمپاشی بهاره در اواخر فروردین یک مرحله و تکرار آن در شهریور ماه با سمومی مانند اسپیروتترامات یا مونتو، تیاکلوبراید + دلتامترین(پروتئوس)، پروفنفوس یا کوراکرون و آبامکتین به همراه روغن ولک.
انواع آفت شته مرکبات
شته سبز مرکبات
جنس و گونه‌های زیادی از شته‌ها به مرکبات آسیب وارد میکنند. شته سبز مرکبات، شته سیاه و قهوه ای مرکبات و شته سبز هلو، شته جالیز … این آفت بین ۱.۸ تا ۲ میلیمتر به رنگ سبز مایل به زرد است. خسارت شته در مرکبات به صورت پیچیدگی سرشاخه‌های جوان و برگ‌های تازه رشد کرده است. بیشتر تجمع شته‌ها در زیر برگ‌ها است و شاخه‌های آلوده پیچیده و کوتاه‌تر از شاخه‌های سالم هستند و رشد آنها متوقف میشود. به دلیل فعالیت و تغذیه شته‌ها از شیره گیاهی سطح برگ‌ها و میوه‌ها عسلک تولید میشود در نتیجه آن قارچ فوماژین روی برگ‌ها و میوه‌ها و شاخه‌ها تجمع می‌یابند، همچنین ریزش گل‌ها و میوه‌های کوچک هم به دلیل ضعف گیاه از خسارات شته است. زمستان گذرانی آفت شته معمولا به صورت تخم درختچه‌های زینتی است و با شروع بهار شروع به فعالیت و زنده زایی میکنند.
مدیریت و کنترل شته‌های مرکبات
بهترین روش کنترل شته مرکبات استفاده از سمپاشی با سمومی مانند مالاتیون در ساعات اولیه صبح یا عصر است تا از صدمه به حشرات گرده افشان و سایر حشرات مفید جلوگیری شود.
آفت سفید بالک مرکبات
آفت سفید بالک مرکبات با تغذیه از شیره گیاهی و ترشح عسلک باعث ضعیف شدن گیاه و تولید قارچ فوماژین و کاهش سطح فتوسنتز در درختان می‌شوند. این آفت در بسیاری از باغات مناطق شمالی کشور دیده می‌شوند و خسارت آنها در خزانه‌ها بیشتر است. آفت سفید بالک بیشتر در باغاتی که اصول صحیح باغبانی در آنها رعایت نشده خسارت وارد میکنند و زمستان گذرانی آنها به صورت پوره‌های سن آخر یا شفیره در زیر سطح برگ‌ها یا علف‌های هرز دیده میشود. با فرا رسیدن بهار و مساعد شدن هوا شروع به رشد و تخمریزی میکنند. یک نسل کامل آفت در تابستان ۵۰ روز طول می‌کشد و معمولا سفید بالک مرکبات سه نسل در سال دارد.
مدیریت و کنترل آفت سفید بالک مرکبات
استفاده از کارت‌های زرد رنگ در باغات برای شکار حشرات موثر است.
مدیریت و کنترل آفت سفید بالک مرکبات
استفاده از کارت‌های زرد رنگ در باغات برای شکار حشرات موثر است.
سپردارهای مرکبات
سپردار قهوه‌ای مرکبات
حشرات ماده به شکل گلابی و زرد رنگ هستند و در زیر سپرهای قهوه‌ای رنگ به قطر ۱.۸ تا ۲ میلیمتر هستند و حشرات ماده دارای فلس هایی به اندازه ۱.۵ تا ۱.۳ میلیمتر و روشن‌تر از حشرات نر هستند. حشرات نر دارای یک جفت بال در مرحله آخر سن دوم هستند و قادر به پرواز و جفت‌گیری با ماده‌ها هستند.
شاید این سوال مطرح شود که خسارت سپردار قهوه‌ای مرکبات چگونه است؟
این آفت از مناطق جنوبی چین و خاور دور وارد کشور شده است و در استان‌های زنجان، گیلان، مازندران و تهران مشاهده شده است. علاوه بر درختان مرکبات در درختان زینتی مانند چای شمشاد و نخل آلودگی ایجاد میکند. در بین درختان مرکبات به پرتقال و نارنج بیشتر از سایر درختان علاقه دارد. درختان در اثر حمله این آفت ضعیف شده و در سرمای زمستان مقاومت کمتری دار. این آفت به صورت حشره ماده بالغ یا پوره‌های سن اول و دوم زمستان گذرانی می‌کن.د تخم گذاری آنها اردیبهشت ماه بوده و بعد از ۴۸ ساعت حشره از تخم خارج میشود و توسط باد یا حشرات دیگر پراکنده میشود. تغذیه این آفت از شیره گیاهی درختان است. دشمنان طبیعی زیادی دارد.
سپردار قرمز مرکبات
حشرات گرد حشرات ماده گرد و مسطح با قطر ۱.۸ که در تمام مناطق پراکنده هستند و تمام قسمت‌های هوایی گیاه را مورد حمله قرار داده و معمولا در سطح زیرین برگ‌ها تجمع دارند. در اثر فعالیت این آفت برگ‌ها حالت رنگ پریده و زرد و دچار خزان خزان می‌شوند. طول زندگی این آفت ۶۵ تا ۷۵ روز است.
سپردار زرد مرکبات
سپر حشره ماده به قطر یک و نیم تا دو میلیمتر و به رنگ قهوه‌ای است. روی سپر از ترشحات مومی پوشیده شده بدن حشره ماده زرد رنگ و قلوه‌ای و حشره نر کوچکتر است. در بسیاری از مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری از شیره گیاهی تغذیه کرده و باعث زردی برگ‌ها و ریزش میوه‌ها و ضعف درختان میشود. زمستان گذرانی آنها به صورت پوره سن دوم و ماده بالغ است.
سپردار زرد شرقی مرکبات
آفت ماده گرد تا بیضی کلیوی فاقد شاخک و مسطح زرد و قهوه‌ای و حشره نر بیضی کشیده با پوست زرد رنگ در حاشیه سپر که بعد از نفوذ قطعات دهانی شروع به تغذیه از گیاه میزبان میکند. آفت پلی فاژ است و در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری مرکبات خیز گسترش دارد.
نحوه خسارت آفت به صورت تغذیه از برگ شاخه و میوه است و باعث بد شکلی، بدمزگی، ریزش میوه‌ها، کوچک شدن میوه‌ها، کم آب شدن میوه‌ها میشود. این آفت در شرایط آب و هوایی مناطق نیمه گرمسیری و مرطوب رشد کرده و پنج نسل در سال دارد.
مدیریت و کنترل انواع سپردار مرکبات
انجام اقداماتی مانند ایجاد تهویه در باغ با انجام هرس مناسب، رعایت فاصله کاشت مناسب بین نهال‌ها، کاهش رطوبت باغ، استفاده از دشمنان طبیعی آفت، پایش منظم باغات و هرس شاخه‌های به شدت آلوده و سوزاندن آنها. سمپاشی وقتی که پوره‌های سن اول روی شاخه‌ها و برگ‌ها متحرک هستند و تله گذاری با استفاده از چسب زرد توصیه میشود. شروع سمپاشی با رسیدن تعداد آفت به ۱۰ عدد با استفاده از روغن ولک به میزان یک و نیم درصد و حشره کش کلرپیریفوس(دورسبان) یک در هزار در زمان اوج جمعیت حشره به صورت سمپاشی استفاده کرد.
سپردار واوی مرکبات
سپر حشره ماده گلابی و یا واوی شکل محدب، قهوه‌ای روشن تا تیره و سپر حشره نر کوچکتر از حشرات ماده است. سپردار واوی مرکبات بیشتر در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیری مرکبات خیز دیده میشود و انواع درختان مرکبات میزبان این آفت هستند. تغذیه این آفت از شیره گیاهی باعث ایجاد لکه‌های زرد رنگ روی برگ‌ها و میوه‌ها ریزش برگ‌ها و میوه‌ها خشک شدن سرشاخه‌ها و ایجاد خسارت روی میوه میشود. زمستان گذرانی سپردار واوی مرکبات به صورت تخم یا ماده بالغ است که با گرم شدن هوا در بهار تفریخ و پوره‌ها روی گیاه فعالیت میکنند این آفت ۳ تا ۴ نسل در سال دارد.
سپردار الفی مرکبات
سپر حشرات ماده ۲.۵ تا ۳.۵ میلیمتر و عرض آنها ۰.۶ میلی متر، محدب زرد و قهوه‌ای است که معمولا بومی شرق آسیا است و در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری پراکندگی دارد. در کشور ما در بندر انزلی، تنکابن لنگرود و رامسر دیده شده است به تمام قسمت‌های گیاه مانند برگ، میوه و شاخه حمله کرده و در اثر تغذیه این آفت لکه‌های زرد روی برگ‌ها دیده نمی‌شود ولی باعث ریزش شدید میوه‌ها و خشک شدن شاخه‌ها میشود.
نحوه مدیریت و کنترل سپردارهای مرکبات
بهترین راه برای مقابله با سپردارهای مرکبات روغن امولسیون شونده، حشره کش اتیون، کلرپیریفوس، مالاتیون است. بهترین زمان سمپاشی مرکبات برای آفت سپردارها زمانی است که ۶۰ درصد پوره‌ها حضور دارند. مصرف سموم باید به همراه روغن امولسیون شونده ۰.۵ تا ۱ درصد باشد. همچنین روغن پاشی زمستانه بعد از سپری شدن اوج سرمای زمستان و قبل از بیداری مناسب است.
آفت شپشک آردالود مرکبات
این آفت به طول ۳ میلیمتر به رنگ صورتی با پوشش مومی سفید و آردی شکل است. در استان‌های فارس، هرمزگان و سیستان و بلوچستان مشاهده شده است. شپشک ماده بعد از تخمریزی از بین رفته و تخم‌ها تفریخ می‌شوند و بسته به شرایط آب و هوایی این آفت ۱۵ نسل در سال دارد. انواع مختلفی مانند شپشک آردالود ساحلی، شپشک آرد آلود مرکبات، شپشک ستاره‌ای مرکبات، شپشک نرم تن قهوه‌ای معمولی، شپشک بالشتک مرکبات، بالشک دراز اندام مرکبات و شپشک استرالیایی مرکبات در مرکبات خسارت وارد میکنند.
نحوه مدیریت و کنترل شپشک‌های مرکبات
بهترین سم برای شپشک مرکبات روغن امولسیون شونده، اتیون، کلرپریفوس، پری پیروکسی فن استامی پراید و اسپیرو تتراموت هست. بهتر است در زمان ظهور ۶۰ درصد پوره‌ها سمپاشی انجام شود.
سوسک گرده وخوار مرکبات
سوسک‌هایی به طول ۱۲ تا ۱۹ میلیمتر به رنگ سیاه با نقاط سفید پراکنده که بدن آنها با موهای کوتاه و ظریفی پوشیده شده است. آفتی پلی فاژ است که در اکثر مناطق کشور گسترش دارد و علاوه بر مرکبات به درختان میوه و گیاهان زراعی هم به سرعت خسارت وارد میکند. این آفت زمستان را به صورت لاروهای کامل در زیر خاک یا لابلای مواد پوسیده مدفون شده سپری میکند. در بهار همزمان با غنچه دهی و گلدهی گیاهان به آنها حمله کرده و با تغذیه از قسمت‌های مختلف گل‌ها و گرده‌ها از گرد افشانی و تشکیل میوه جلوگیری میکند.
مدیریت و کنترل آفت سوسک گرده خوار
شخم زدن خاک در اواخر پاییز و اواخر زمستان، کاشت گیاهان تله مانند ارقام زودرس به کلزا، جلوگیری از ورود کودهای دامی نپوسیده به داخل باغ و استفاده از کودهای کاملا پوسیده، تکان دادن درختان در هوای خنک صبحگاهی و جمع آوری سوسک‌ها و از بین بردن آنها، استفاده از سطل‌های به رنگ آبی روشن حاوی آب و صابون محلولپاشی. بهترین سم کنترل سوسک گرده خوار مرکبات سموم فسفره مانند فوزالون است.
پروانه برگخوار مرکبات
حشره کامل پروانه ای که با بال‌های باز ۸ سانتی‌متر عرض دارد. بال‌های سیاه تا سبز تیره با لکه‌های زرد بزرگ، ظاهری زیبا که خسارت آن به دلیل تغذیه لاروهای قهوه‌ای رنگ از برگ جوان است. این آفت ۵ سن لاروی دارد که معمولا سه هفته طول می‌کشد. زمستان را به صورت شفیره طی کرده و با گرم شدن هوا در بهار تبدیل به حشره کامل شده و تخم گذاری میکنند. این آفت دشمنان طبیعی زیادی دارد.
مدیریت و کنترل آفت پروانه برگخوار مرکبات
جمع آوری لاروها به صورت دستی و سمپاشی برگ‌ها با استفاده از حشره کش‌های ارگانیک مانند قارچ باواریا بازیانا، BT و عصاره چریش.
شب پره مینوز مرکبات
مینوز برگخوار مرکبات ۴ مرحله لاروی دارد لاروها دوره بدن‌های پهن و مسطح با سر مثلث شکل هستند که ۳ میلیمتر طول دارند. قطعات دهانی لاروها برنده و دندانه‌دار است که بعد از تغذیه کافی تبدیل به شفیره شده و در نهایت تبدیل به حشره بالغ می‌شوند. پروانه کامل این آفت در زمان استراحت با بال‌های بسته ۲ میلیمتر طول دارد. این آفت بیشتر بومی مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر است. لاروهای آفت بعد از تفریخ تخم از همون نقطه‌ای که روی برگ قرار گرفتند شروع به وارد شدن به لایه کوتیکولی اپیدرم کرده و از پارانشیم تغذیه میکنند. از مرحله اول تا سوم لاروی از برگ‌ها تغذیه میکنند در مرحله چهارم حرکات آنها متفاوت است دالان‌های زیادی روی برگ‌های درختان ایجاد میکنند و باعث کاهش فتوسنتز، توقف رشد و ریزش برگ‌ها و کاهش محصول می‌شوند.
مدیریت و کنترل آفت پروانه مینوز مرکبات
انجام عملیات صحیح باغبانی مانند هرس کردن، آبیاری کافی، نصب تله های فرمونی برای اختلال در جفت گیری آنها. بهترین سم کنترل مینوز برگ خوار مرکبات دیفلوبنزورون به همراه روغن، ایمیداکلوپراید به همراه روغن، هگزا فلومرون به همراه روغن هستند.
سمپاشی بیشتر برای نهالستان‌ها و درختان جوان تا ۵ سال سن توصیه میشود.
مگس میوه مرکبات
حشره کامل به شکل مگس‌های رایج ولی با بال‌های شفاف دارای نوار زرد قهوه‌ای و سیاه جدا از هم به این شکل است.
از مهمترین آفات محصولات باغی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان است. این آفت در مرحله لاروی از میوه تغذیه میکند. علاوه بر مرکبات در سایر درختان میوه هم خسارت وارد میکند. میوه در اثر خسارت این آفت لهیده میشود و در اثر فعالیت‌های قارچی پوسیده و در نهایت ریزش میکند. یک آفت چند نسلی است که در سال ۲ تا ۱۶ نسل دارد و هر حشره ۲۰۰ عدد تخم می‌گذارد که دو تا سه روز بعد تفریق می‌شوند. لاروها بعد از تکمیل دوره لاروی میوه را ترک کرده و داخل خاک‌های سبک مرطوب تا عمق ۳ تا ۵ سانتی‌متری شده و تبدیل به شفیره می‌شوند. شفیره ۱۱۰ تا ۴۰ روز بعد تبدیل به حشره کامل می‌شوند.
مدیریت و کنترل مگس میوه مرکبات
رعایت موازین بهداشتی و قرنطینه‌ای، سرمادهی میوه‌های معتدله و سردسیری گرمادهی میوه‌های گرمسیری و غوطه ور کردن میوه‌ها در ترکیبات مجاز، جمع آوری میوه‌ها از باغ به صورت کامل و دفن میوه‌های آلوده در عمق ۵۰ سانتی‌متری، شخم زدن پس از برداشت میوه‌ها. طعمه پاشی روی تنه درختان یا برخی از ردیف‌های کاشت، بهترین سم مگس میوه مرکبات برای طعمه پاشی ترکیب پروتئین هیدرولیزات ۳ لیتر، حشره کوچک مالاتیون ۲۰۰ سی سی درصد لیتر آب است. بهترین زمان طعمه پاشی اوایل صبح یا هنگام غروب است. همچنین می‌توانید از تله‌ها و مواد جلب کننده برنامه ردیابی و شکار انبوه مگس میوه استفاده کنید. تله های جکسون، تله دلتا مکفیل و مواد جلب کننده تری مدلور یا سراتراپ برای مگس میوه مرکبات مناسب هستند. تعداد تله‌ها ۳۰ تا ۵۰ عدد در هکتار و زمان نصب تله‌ها یک ماه قبل از برداشت میوه‌ها تا پایان برداشت است.
نتیجه گیری
در این مقاله با انواع آفات درختان مرکبات مانند شته مرکبات، تریپس مرکبات، سفید بالک، انواع سپردارهای مرکبات، شپشک آردی مرکبات، بهترین سم برای نارنج، برای پیچیدگی برگ پرتقال، بهترین سم برای پرتقال و روش‌های کنترل آفات مرکبات در مازندران و فارس آشنا شدیم.
